Ashtanga Yoga

Kontrowersje wokół czakr

Ile jest czakr? Jak wyglądają? Gdzie się znajdują? Jaka jest ich funkcja? Wierzcie albo nie, ale nawet eksperci nie są co do tego zgodni.

„Po co pisać o czakrach”? zapytał mnie znajomy.  Wszyscy już o nich słyszeli.  

Czy rzeczywiście? Weźmy na przykład trzecią czakrę. Czy znajduje się na wysokości pępka czy też splotu słonecznego? Ci, którzy wybiorą pierwszą odpowiedź uczyli się o czakrach z azjatyckich źródeł, z kolei osoby, które pomyślały o splocie słonecznym prawdopodobnie czerpały wiedzę od zachodnich jasnowidzów i teozofów. Ile jest czakr? Siedem? Osiem? Pięć? Dwadzieścia trzy? A jak nazywa się druga czakra?  Ci z nas, którzy powiedzą „wątroba” zostali zbajerowani przez  pruderyjnych teozofów Powella, Leadbeatera i innych działających w latach dwudziestych XX wieku.   

Większość osób interesujących się jogą, medytacją lub rozwojem ludzkiego potencjału żywi przekonanie, że ma wiedzę na temat czakr ponieważ rzadko kiedy kwestionujemy albo zgłębiamy swoje przekonania, szczególnie te, które zostały nam zaszczepione w linii duchowej tradycji, przez nauczyciela jogi, praktyka holistycznego albo w oparciu o informacje zawarte w książkach poświeconych metafizyce. Co więcej, wielu z nas faktycznie odczuwa wibrację czakr i zakłada, że inni również odczuwają działanie tych samych miejsc świętej energii. Nie wierzcie w to! Między najnowszymi laboratoryjnymi badaniami  poświęconymi czakrom, starożytnymi tekstami, i przebłyskami jasnowidzenia  autorów new-age, są duże różnice zdań co do liczby, umiejscowienia i funkcji czakr. W artykule tym postaramy się zrozumieć dlaczego.

Jaka jest funkcja czakr?

Większość jasnowidzów i joginów zgadza się co do tego, że czakry pełnią funkcję ogniskowej recepcji i transmisji psychofizycznej energii. Dr. Brugh Joy, lekarz, uzdrowiciel i autor książki „Joy’s Way”, nazywa czakry „międzywymiarowym układem transdukcji”, którym można kierować poprzez myśli, który zmienia energię w materię i odwrotnie oraz przekracza ograniczenia czasu i przestrzeni. Dr Joy postrzega czakry jako „pryzmaty, które rozszczepiają różne aspekty pierwotnego układu energii w ciele”.

Znawca jogi, BKS Iyengar pisze „Podobnie jak antena wychwytuje fale radiowe i przekształca je w dźwięk, tak czakry chwytają kosmiczne wibracje i roznoszą je po ciele”.  David Tansley – angielski homeopata i radiesteta wierzy, że układ czakr wychwytuje energię pochodzącą z naszego fizycznego, uczuciowego i umysłowego Ja, ze zbiorowej nieświadomości naszego narodu albo planety i z kosmosu. Wszystkie one wpływają na jednostkę ludzkiej świadomości pobudzając nas do działania i określając nasz nastrój i charakter”.

Innym sposobem na zrozumienie funkcji czakr jest spojrzenie na siebie oczami jasnowidzów. Ich zdaniem nie jesteśmy wyprostowanymi fizycznymi stworzeniami ale oscylującymi wrzecionami, wielowarstwowymi otoczkami materii o zróżnicowanej gęstości otaczającymi i przenikającymi stosunkowe małe fizyczne jądro. Te warstwy mieszczą się w przybliżeniu w jednym miejscu ale istnieją w różnych wymiarach: ciało przyczynowe jest najcieńsze po nim, zgodnie z rosnącą gęstością, wyróżniamy ciało umysłowe, astralne, eteryczne i fizyczne (źródła nie są zgodne co do liczby i nazw tych ciał).

Czakry manifestują się jako wirujące wiry energii ustawione w pionowej linii wzdłuż tułowia; każda z nich odpowiada za inny aspekt naszych fizycznych,  emocjonalnych i umysłowych doświadczeń. Każda czakra istnieje równocześnie we wszystkich ciałach a jej energia rośnie albo maleje w miarę przepływu energii z jednego wymiaru do drugiego. Podobnie jak „tunel czasu” albo „pole sił” czakry łączą i przenoszą informacje między  rzeczywistościami, w których istnieje nasze międzywymiarowe Ja.

Czakry w laboratorium

Na początku lat sześćdziesiątych urodzona w Turcji Dr Shaffica Karagulla przeprowadziła nieortodoksyjny eksperyment medyczny. Przeprowadziła wywiady z wieloma jasnowidzami i osobami „czującymi” energię na temat tego, co widzą przyglądając się ludzkiej postaci. Jedna z tych osób, Diane, miała szczególnie silny dar: obserwowała  „witalne  lub energetyczne ciało albo pole”, które przenika ciało fizyczne przywodząc na myśl roziskrzoną sieć promieni światła. Ta sieć fal świetlnych o różnych częstotliwościach nieustannie się zmienia – bierze początek w gęstym fizycznym ciele, przenika przez nie i wychodzi poza nie na odległość trzech do pięciu centymetrów odwzorowując jego kształt. W tym ciele energetycznym lub wzorcu częstotliwości dostrzega osiem głównych wirów mocy i wiele mniejszych, które przypominają spiralne stożki. Siedem spośród tych głównych wirów jest bezpośrednio związanych z różnymi gruczołami ciała.

W 1975 r w Los Angeles Dr Brugh Joy rozpoczął równie nieortodoksyjny eksperyment. Kiedy jego pacjent leżał z zamkniętymi oczami na stole, Joy przesuwając rękę kilkanaście centymetrów nad splotem słonecznym pacjenta poczuł coś, co przypominała „ciepłą chmurę”. Ciepły obszar miał około dwunastu centymetrów średnicy, był cylindryczny i wysyłał promieniowanie na odległość ok. dziewięćdziesięciu centymetrów od ciała. Następnie dr Joy zlokalizował podobne, „ciepłe” miejsca nad innymi częściami ciała i zauważył, że emanują one z określonych punktów na osi ciała jego pacjentów. Z zaskoczeniem odkrył, że opracowana przez niego mapa „ciepłych” punktów pokrywała się z przedstawiającymi czakry rycinami opublikowanymi w książce poświęconej filozofii jogi.

W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych japoński parapsycholog i praktyk jogi - dr Hiroshi Motoyoma prowadził o wiele bardziej złożone eksperymenty. Motoyoma znał koncepcję czakr, sam przez wiele lat widział i czuł te ośrodki u siebie i u innych. Postanowił zweryfikować naukowo powszechne w środowisku jogi założenie, że osoba z „obudzonymi” czakrami jest w stanie świadomie manipulować przenikającą ją energią i sprawdzić czy energię tę da się wykryć w laboratorium. Nie wierzył, że będzie to fizyczna energia ale raczej, że emisja tej energii może wywołać pogłos na fizycznych częstotliwościach. Motoyama umieścił osoby, które twierdziły, że obudziły jedną lub więcej czakr w absolutnie ciemnym pokoju o ścianach wyłożonych ołowiem i aluminium. Umieścił bardzo czułe elektryczne, fotoelektryczne i magnetyczne czujniki w odległości dwunastu do dwudziestu centymetrów nad badaną czakrą. Podczas gdy badany koncentrował się na tej czakrze, Motoyama analizował odczyty z urządzeń pomiarowych. Nie rozczarował się. Jego sprzęt zarejestrował słabe impulsy elektryczne, zmiany pola magnetycznego a nawet emisję fal świetlnych. Nikt przed nim nie robił podobnych doświadczeń.

W późniejszych latach, w Indiach, nastawiony holistycznie psychiatra z Petalumy w Kalifornii wykrył z pomocą wahadełka coś, co zdawało się być polem czakry. Badając możliwości użycia czakr w uzdrawianiu dr Gabriel Cousens, rezydujący w aśramie Ganeshpuri Śwamiego Muktanandy, odkrył, że kiedy przesuwał luźno opuszczone wahadło nad ciałem pacjenta zaczynało ono zataczać kręgi, kiedy tylko znalazło się nad miejscem przypisywanym tradycyjnie jednej z czakr. Zjawisko to powtarzało się w pracy z dziesiątkami pacjentów.

Inny lekarz Dr Laurence Badgley z San Bruno w Kalifornii doniósł w opublikowanym w 1984 r wydaniu American Journal of Accupuncture, że opracował precyzyjną i przynoszącą powtarzalne rezultaty metodę pozwalającą na zlokalizowanie  „elektromagnetycznych pól energii” ciała a dokładniej „obracających się wirów energii”. Badgley oparł częściowo swoje odkrycie na pracy francuskiego neurologa i twórcy medycyny aurikularnej (terapii polegającej na diagnozowaniu i usuwaniu różnych dolegliwości za pomocą masażu małżowiny usznej w punktach odpowiadających określonym schorzeniom – przyp.tłum. ). Dr Paula Nogiera, który głosił tezę, że układ naczyniowy kurczy się za każdym razem, kiedy pole energii przenika przez pole energetyczne ciała. Ponieważ najłatwiej jest wyczuć puls na nadgarstku , Nogier wprowadził do pola energetycznego swoich pacjentów różne pola harmoniczne takie jak spolaryzowane magnesy, kolorowe filtry fotograficzne czy inne urządzenia, żeby sprawdzić czy zmieni się ich puls. Kiedy tak się działo zakładadał, że ciało dopowiedziało pozytywnie na nowe pole energetyczne.

Badgley doszedł do wniosku, że jeśli nie fizyczne wiry energii opisane przez Karagullę, Joya lub Motoyamę naprawdę istnieją, będą najprawdopodobniej miały swoje odrębne pola energetyczne i da się wykryć je z pomocą metody Nogiera. Badgley stosował trzymany w dłoni kryształ kwarcu aby stworzyć pole energii harmonicznej. Sprawdzając puls pacjenta jedną dłonią, drugą przesuwał kryształ powoli wzdłuż tułowia, pod właściwym kątem do osi ciała. Kryształ był bodźcem, puls pacjenta odpowiedzią na bodziec. Kiedy tylko poczuł zmianę pulsu zapisywał lokalizację kryształu i tym sposobem, powtarzając proces z setkami pacjentów, odkrył stały wzorzec pól energetycznych nad ciałem. Kiedy pacjent leżał na brzuchu siedem głównych pól energii brało początek z przodu i z tyłu ciała. Pola te były widoczne jako wiry, albo obcięte stożki, z początkiem ukrytym wewnątrz ciała a zakończeniem do trzydziestu centymetrów nad ciałem. Podobnie jak pola energetyczne opisane przez Brugh Joya - odpowiadają one niemal dokładnie starożytnym tablicom.

Naturalnie mędrcy i żyjący w lasach jogini znali te ośrodki od wedyjskich czasów i nazywali je czakrami, co oznacza w sanskrycie „koło”.  Chińscy taoiści nazywali je „ośrodkami energii”. Sufiści, zgodnie z jednym źródłem, nazywali je latifas – „subtelnymi”. Indianie Hopi opisują w tradycji stworzenia ośrodki energii znane ich przodkom.

Wiele kultur utrzymywało informacje o tych ośrodkach w największym sekrecie, często opisując je niejednoznacznym językiem. Kabaliści odwołują się do „siedmiu wrót do ludzkiej duszy”, Św. Jan pisze w Ks. Objawienia o „siedmiu duchach przed tronem” i o „siedmiu pieczęciach Księgi Życia”, Wcześni chrześcijanie używali terminu „siedem azjatyckich kościołów”. W Europie okresu średniowiecza i odrodzenia alchemicy mówili o „siedmiu metalach” lub „planetach” a różokrzyżowcy o „siedmiu różach” lub „wewnętrznych gwiazdach”.

O ilu czakrach mowa (i gdzie są)?

Nawet hinduskie teksty nie są zgodne co do liczby, nazw i umiejscowienia czakr. Niektóre teksty opisują na przykład siedem dobrze znanych czakr – wyróżniają czakrę:

Korzenia – muladharaczakrę

Krzyżową – swadhisthanaczakrę

Pępka – manipuraczakrę

Serca – anahataczakrę

Gardła – wiszudhaczakrę

Brwi – adźnaczakrę

Korony – sahasraraczakrę

Inne teksty natomiast opisują tylko sześć czakr, pomijając czakrę korony. Jeden z klasycznych tekstów opisuje sześć czakr, ale pomija czakrę brwi i nazywa czakrę korony adżną.  Teksty nie są zgodne również co do liczby „płatków” i kolorów czakr. Inne źródła zawierają jeszcze bardziej zróżnicowane informacje. Część z nich została ujęta w poniższej tabeli:

Poza nadmiarem opinii co do liczby czakr, trafiamy na równie dużą liczbę zdań odnośnie tego, gdzie dokładnie czakry się znajdują i tego, za który gruczoł, które uczucia i obszary życia odpowiada dana czakra. Większość wschodnich systemów umiejscawia główną czakrę na poziomie pępka a nie splotu słonecznego. Większość zachodnich systemów uważa za najważniejszą czakrę na poziomie splotu słonecznego a nie pępka. Kilka systemów umiejscawia główne czakry w obu tych miejscach.

Wiele źródeł umiejscawia czakrę nad śledzioną; inne w ogóle o niej nie wspominają.

Niektóre systemy głoszą, że pierwsza czakra mieści się na kości guzicznej, drobnych kościach znajdujących się u podstawy kręgosłupa, podczas gdy inni umiejscawiają ją na kroczu – małej skrawku skóry pomiędzy genitaliami a odbytem. Mało kto zgadza się co do umiejscowienia drugiej, seksualnej czakry, którą umiejscawiano tuż pod pępkiem, w połowie odległości między pępkiem a kością łonową, „w genitaliach”, na kości guzicznej, w kroczu. Zarówno funkcje, jak i gruczoły powiązane z dwiema czakrami są w wielu źródłach stosowane zamiennie.

Skąd bierze się ten zagadkowy brak zgodności? Dlaczego „mapy czakr” nie pokrywają się?

Prawdopodobna odpowiedź jest taka, że istnieje wiele czakr we wszystkich wymienionych miejscach a niektórzy jogini i jasnowidze są świadomi ich wszystkich ale opisują tylko najlepiej rozwinięte z nich. Te rozwinięte czakry mogą różnić się w różnych kulturach, okresach historii jak i u różnych ludzi.

Jest również możliwe, że jogini i media widzą wszystkie te czakry, ale z sobie znanych powodów decydują się uznać tylko niektóre z nich. Pozostałe są utrzymywane w tajemnicy albo uznane za niewarte wspomnienia.

Niektóre media mogą nie dostrzegać wszystkich czakr. Wiedzą tylko o niektórych, ponieważ dosłownie nie mogą dostrzec czakr, które nie są zaakceptowane przez ich kulturę albo duchowa tradycję. Być może widzą tylko te, które sami rozwinęli albo te, które zostały bardzo silnie wykształcone u obserwowanych przez nich osób.

Jeśli medium jest mocno analityczne lub wywodzi się z analitycznej kultury, może dostrzec dwie lub trzy czakry tam, gdzie system opisuje jedną. Przykładowo niektóre hinduskie źródła rozróżniają czakrę osierdzia, serca, i tuz poniżej serca. Odwrotnie jeśli obserwator albo kultura jest bardziej syntetyczna dwie czakry mogą być postrzegane jako jedna. Tybetańscy buddyści opisują na przykład jedną czakrę głowy i jedną „genitalną” (inni widzą tam dwie czakry lub więcej).

Wreszcie, ponieważ czakry istnieją równocześnie w różnych wymiarach, to, ile czakr i w jakim miejscu obserwator widzi może zależeć od stanu psychicznego obserwatora i obserwowanego.

Jak wyglądają?

Różnorodność przekonań na temat czakr odnosi się również do opisu ich struktury i wyglądu. Większość źródeł jest zgodna co do tego, że niewielka liczba – przeważnie siedem czakr ustawia się pionowo wzdłuż centrum ciała. Niektórzy twierdzą, że są one widoczne z przodu ciała inni, że wzdłuż kręgosłupa. Doktorzy Joy i Badgley wykryli pola czakr emanujące zarówno z przodu, jak i z tyłu ciała. Inne źródła umiejscawiają czakry wzdłuż centralnej osi ciała, podczas gdy inni wzdłuż przedniej, tylnej lub wewnętrznej osi ciała.

Mówi się, że czakry pojawiają się jako obracające się wiry energii wytwarzające stożkowe lub cylindryczne pola energii rozciągające się od powierzchni ciała. Prędkość rotacji czakr zależy wg niektórych źródeł od świadomości osoby albo przynajmniej od świadomości czakr. Mówi się, że od czakr promieniuje światło. AE Powell, brytyjski teozof, napisał, że słabo wykształcone czakry mają słabą poświatę i poruszają się ospale podczas gdy czakry osoby o wyższej świadomości mogą jaśnieć i pulsować, niekiedy płonąc jak „miniaturowe” słońca. Czakry bardziej rozwiniętych jednostek są bardzo piękne, migotliwe, o subtelnym zabarwieniu przypominającym macicę perłową lub niektóre odmiany szkła weneckiego.

Liczni obserwatorzy zauważyli, że energia wnikająca w układ czakr zdaje się wnikać w samo centrum wiru. Kiedy to się dzieje pomniejsze stożkowate wiry energii wyrastają z centralnego punktu czakry. Wydaje się, że każda czakra charakteryzuje się określoną liczbą pomniejszych stożków. Przykładowo czakra leżąca u podstawy kręgosłupa ma cztery wirujące pomniejsze stożki, inne czakry mają ich więcej. Niektórzy obserwatorzy nie postrzegają tych substruktur jako stożki, raczej jako strumienie energii promieniujące z centrum każdej czakry, trochę na wzór szprych w kole.

Większość źródeł zgadza się, że kierunek spinu czakr jest ważny, ale nie są zgodne co do znaczenia kierunku rotacji. Kilka źródeł zauważa, że czakry wirujące w prawo (z perspektywy obserwatora) są zdrowe i zbalansowane podczas gdy czakry obracające się w lewo są mniej zdrowe.

Jedno źródło pisze, że obracająca się w prawo czakra oznacza, że człowiek jest zdrowy i zrównoważony i przyjmuje kosmiczną energię w pozytywny sposób, jest bezinteresowny i przepełniony miłością. Rotacja w lewo oznacza natomiast, że subtelne energie są „zasysane” w negatywny sposób wskazując na wibrację brania charakterystyczną dla samolubnej osoby. Inne źródło jest mniej oceniające – zakłada, że rotacja większości czakr w prawo oznacza, że osoba wyróżnia się osobistym magnetyzmem i dobrym samopoczuciem. Lewy spin oznacza, że dana osoba ma skłonność do bycia „psychiczną gąbką”, mającą problem z odróżnianiem swoich uczuć od uczuć innych ludzi.

Dr Cousens zauważył, że w Indiach jego kryształowe wahadełko obracało się w prawo nad zdrową osobą i w lewo nad osobą, która miała problemy emocjonalne albo dolegliwości gruczołów lub narządów tradycyjnie przypisywanych danej czakrze.

Moim ulubionym źródłem jest uzdrowiciel Shyam Bhatnagar, który diagnozował stan czakr badając kręgosłup pacjenta a następnie wzmacniał i równoważył czakry specjalnie zestrojonymi dźwiękami.

Zdaniem Bhatnagara niektóre czakry obracają się w prawo a inne w lewo, ale w miarę rozwoju świadomości wszystkie siedem czakr zaczyna wirować w prawą stronę.

Co eksperci sądzą o tym zróżnicowaniu?

Dr Cousens zaobserwował, że w miarę rozwoju świadomości osoby (albo kultury) , energia przechodzi od czakry do czakry. Jego zdaniem u ludzi Zachodu grasica jest aktywna do siódmego roku życia a później zmniejsza się. Tymczasem w Indiach grasica często pozostaje aktywna znacznie dłużej; dlatego można znaleźć dojrzałych indusów z dobrze rozwiniętą czakrą grasicy znajdującą się nad sercem (czakra ta jest przez niektórych utożsamiana z czakrą serca). Grasica wpływa na układ odpornościowy, a my, ludzie zachodu mamy dodatkowe źródło odporności w śledzionie. Ludzie zachodu w odróżnieniu od Indusów często mają silnie rozwiniętą czakrę śledziony, zauważa Cousens, który wierzy, że pewnego dnia również my nauczymy się utrzymać aktywność grasicy po ukończeniu siódmego roku życia. I dzięki temu przestaniemy tak bardzo obciążać śledzionę.

Podobny pogląd podziela Lazaris – bez wątpienie najniezwyklejszy ze skonsultowanych znawców tematu czakr. Nie jest żyjącą osobą, ale samozwańczym bytem przemawiającym poprzez medium w północnej Kalifornii. Lazaris cieszy się doskonałą i rosnącą reputacją za bezbłędne informacje i prawdziwe uzdrawianie Klientów, w tym lekarzy i uzdrowicieli. Lazaris mówi, że pępek jest ośrodkiem działania a ciało ośrodkiem bycia.  Pępek rozwija się wówczas, kiedy dana osoba chce albo potrzebuje wytworzyć moc w fizycznym świecie. Plemienni, żyjący blisko ziemi ludzie przeważnie rozwijają niezwykle silne ośrodki pępka, powiada, i dlatego mogą używać ich do uzdrawiania albo wchodzenia w odmienny stan świadomości na życzenie, co jest drogą szamana, Kahuny lub lekarza. Pomimo że niektórzy z nich rozwijają również ośrodki serca i brwiowy, większość nie decyduje się na to, ponieważ w kontekście plemiennej kultury, żeby przeżyć trzeba rozwinąć władzę a niekoniecznie emocjonalny bądź duchowy wgląd. Mówi, że Amerykanie są w trakcie procesu rozwijania ośrodka bycia, serca, ucząc się współczucia i połączenia z innymi istotami – uczuć, które wciąż jeszcze nie są powszechne w naszej kulturze. W przeciwieństwie do nas Indusi rozwijają swoje czakry brwi – dlatego właśnie w ich kulturze kładzie się nacisk na medytację i to, co niewypowiedziane.

Dr Ralph Metzner, profesor i dziekan Kalifornijskiego Instytu Studiów Integralnyh w San Francisco i autor Map  Świadomości oraz innych książek sugeruje, że adepci i jasnowidzowie mogą przypisywać czakrom różne lokalizacje po części kierując się określoną strategią. Indyjscy jogini na przykład mogą chcieć przekonać nas, że aby rosnąć duchowo musimy medytować na ośrodku brwi. Japończycy lub chińczycy kłóciliby się, że najpierw powinniśmy rozwinąć harę – ośrodek pępka, w celu uziemienia się, koncentracji i efektywności.  Metzner jest przekonany, że nie ma to większego znaczenia, którym czakrom przypisuje się największe znaczenie ponieważ każda efektywna praktyka duchowa ostatecznie rozwinie je wszystkie.

Wreszcie w odpowiedzi na wszystkie te aktywności Shyam Bhatnagar przypomina nam, że czakry są obserwowalne jedynie w subtelnej, niefizycznej rzeczywistości. W fizycznym świecie znajdują zaledwie swoje odbicie: dlatego też nasze fizyczne terminy odnoszące się do ich umiejscowienia i pozostałe detale są, siłą rzeczy, jedynie przybliżeniem.

Nasze ośrodki energetyczne, są więc o wiele bardziej złożone, niż kiedykolwiek sobie wyobrażaliśmy – i  o wiele bardziej zależne od kultury. Tak naprawdę dopiero zaczynamy odkrywać, jak duże mają znaczenie.

Artykuł ukazał się w magazynie Yoga Journal (www.yogajournal.com) w listopadzie 1985 r. Jego autorem jest Dio Urmilla Neff. Użyta w artykule grafika przedstawiająca czakry pochodzi ze stronu www.rickrichards.com

Przedstawia część obrazu Alexa Greya.